Pokrzywdzonym jest osoba fizyczna bądź osoba prawna, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo. W praktyce oznacza to, że dana osoba bądź podmiot, np. gospodarczy, jest pokrzywdzony bezprawnym zachowaniem jakiejś osoby. W takiej sytuacji ma prawo zgłosić takie zachowanie organom ścigania, przez co staje się stroną postępowania karnego.
W postępowaniu przygotowawczym, w którym pokrzywdzony działa jako strona, najistotniejsze jest na etapie zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przedstawienie wszystkich okoliczności i dowodów potwierdzających działanie sprawcze danej osoby, czy to w sporządzonym na piśmie zawiadomieniu, czy to w ustnym przesłuchaniu osoby zawiadamiającej o bezprawnym zdarzeniu. Od tego bowiem zależy dalszy kierunek działania organów ścigania w sprawie. Często zdarza się bowiem tak, że organy ścigania, nie widząc podstaw do prowadzenia postępowania, odmawiają jego wszczęcia lub umarzają postępowanie przygotowawcze. W takiej sytuacji pokrzywdzony (bądź osoba zawiadamiająca o podejrzeniu popełniania przestępstwa) mają możliwość zaskarżenia niekorzystnej dla siebie decyzji do sądu.
W postępowaniu sądowym, kiedy jest skierowany akt oskarżenia do sądu przeciwko danej osobie, pokrzywdzony ma prawo działać w charakterze strony (tzw. oskarżyciela posiłkowego). Wymaga to złożenia stosownego oświadczenia w ściśle prawnie określonym momencie postępowania. Przekroczenie tego momentu pozbawia pokrzywdzonego szeregu uprawnień, jakie posiada strona postępowania karnego, np. zadawania pytań świadkom, biegłym, zgłaszania wniosków dowodowych, czy wreszcie zaskarżenia orzeczenia sądu przy niekorzystnym rozstrzygnięciu w sprawie. Prawo reguluje także moment zgłoszenia wniosków o naprawienie szkody, czy też wytoczenie powództwa cywilnego, bowiem pokrzywdzony może dochodzić roszczeń majątkowych wynikających bezpośrednio z popełnienia przestępstwa już
w postępowaniu karnym. Świadomość istnienia takich uprawnień może zaoszczędzić osobie pokrzywdzonej konieczności inicjowania odrębnych postępowań cywilnych.
Warto wiedzieć, że pokrzywdzony od początku postępowania może korzystać z pomocy prawnej adwokata. Adwokat, występując w charakterze pełnomocnika pokrzywdzonego, w szczególności pomoże Ci w:
1. zredagowaniu zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa;
2. reprezentowaniu pokrzywdzonego przed organami ścigania i przed sądem na rozprawie;
3. zaskarżeniu do sądu postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania bądź jego umorzeniu i reprezentowaniu interesów pokrzywdzonego przed sądem w toku posiedzenia (jak to się ma do punktu 2);
4. zachowaniu terminu do złożenia oświadczenia umożliwiającego działanie pokrzywdzonego, jako strony w postępowaniu przed sądem;
5. zgłoszeniu wniosków o naprawienie szkody bądź też w wytoczeniu powództwa cywilnego w postępowaniu karnym,
z zachowaniem wymaganych prawem terminów;
6. zgłoszeniu wniosku (w określonym w procesie momencie) o orzeczenie wobec oskarżonego środków karnych, chroniących interes pokrzywdzonego, np. zakazu kontaktowania się z pokrzywdzonym;
7. zaskarżeniu niekorzystnego dla Ciebie wyroku sądu.
