SZCZEGÓLNA OCHRONA KOBIET W CIĄŻY, ZATRUDNIONYCH NA PODSTAWIE UMOWY O PRACĘ
Kobieta zatrudniona na podstawie umowy o pracę korzysta w okresie ciąży ze szczególnej ochrony. Ochrona trwa aż do zakończenia urlopu macierzyńskiego. Pracodawca nie może wypowiedzieć, ani rozwiązać umowy o pracę z pracownicą będącą w ciąży, przez cały okres trwania ciąży, a także przez okres urlopu macierzyńskiego – wspomina o tym art. 177 § 1 k.p.
Możliwość wypowiedzenia umowy o pracę pracownicy będącej w ciąży występuje wyłącznie wtedy, gdy:
– umowa o pracę zawarta została na okres próbny – krótszy niż miesiąc;
– zachodzą przyczyny uzasadniające zwolnienie kobiety bez wypowiedzenia z jej winy i reprezentująca ją organizacja związkowa wyrazi zgodę na rozwiązanie umowy;
– ogłoszono likwidację lub upadłość zakładu pracy pracodawcy.
Zakaz wypowiedzenia umowy dotyczy również sytuacji, gdy wypowiedzenie umowy zostało wręczone kobiecie przed zajściem w ciążę, a zaszła ona w ciążę w trakcie trwania okresu wypowiedzenia.
Pracownica chroniona jest również wtedy, gdy rozwiązanie umowy o pracę miało miejsce w okresie, w którym była ona w ciąży, jednak sama o tym fakcie jeszcze nie wiedziała. By to wykazać wystarczającym jest odpowiednie zaświadczenie lekarskie. W tej sytuacji pracodawca jest zobowiązany przywrócić pracownicę do pracy – jeśli tego nie uczyni kobieta ma prawo wystąpić z powództwem o zapłatę wynagrodzenia za cały okres niewykonywania pracy.
Pamiętajmy również, że kobieta, która w chwili składania wypowiedzenia pracodawcy z własnej woli nie posiadała wiedzy, że jest w ciąży – może żądać przywrócenia do pracy na dotychczasowych warunkach i uchylić się od złożonego oświadczenia.
Inne przejawy ochrony pracownic w okresie ciąży zawierają przepisy kodeksu pracy przewidujące, że:
– czas pracy pracownicy w ciąży nie może przekraczać 8 godzin.
– pracodawca bezwzględnie (niezależnie od woli zainteresowanej) nie może zatrudniać kobiety w ciąży w porze nocnej lub w godzinach nadliczbowych (21-7 rano).
Nadto jeżeli pracodawca zatrudnia kobietę na jednym ze szkodliwych lub uciążliwych stanowisk pracy – jest zobowiązany przenieść pracownicę do innej pracy. Jeżeli to niemożliwe powinien zwolnić taką pracownicę na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy z zachowaniem wynagrodzenia. Wykaz takich prac zawiera Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 roku w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz. U z 1996 roku, nr 114, poz. 545).
Pracownicy w ciąży nie wolno bez jej zgody delegować poza stałe miejsce pracy, ani zatrudniać w systemie przerywanego czasu pracy.
Pracodawca jest zobowiązany udzielać ciężarnej pracownicy zwolnień od pracy na czas wykonania zleconych przez lekarza badań, jeżeli można je wykonać tylko w godzinach pracy. Korzystając ze zwolnienia, pracownica w ciąży zachowuje prawo do 100 % wynagrodzenia.
Jak wynika z danych ZUS, kobiety z powodu ciąży i porodu spędziły w roku 2013 na zwolnieniach w sumie niemal 38,6 mln dni. Stanowiło to niemal 18 proc. wszystkich nieobecności w polskich zakładach pracy. Na jedną kobietę w ciąży przypadało zwolnienie o przeciętnej długości przekraczającej 22 dni. Kobietom w ciąży, które są niezdolne do pracy z powodów zdrowotnych, przysługuje comiesięczne świadczenie w wysokości 100 proc. wynagrodzenia. Ciężarnej przebywającej na zwolnieniu lekarskim pracodawca wypłaca wynagrodzenia za okres niezdolności do pracy trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego. Za czas niezdolności do pracy trwającej dłużej – kobiecie przysługuje zasiłek chorobowy wypłacany przez ZUS i uprawnionych pracodawców. Łączny okres wypłaty wynagrodzenia i zasiłku chorobowego to 270 dni).
Temat był przedmiotem rozmowy z rzecznikiem ORA w Łodzi w programie Pytanie na Śniadanie, wyemitowanym w dniu 9.09.2014 w TVP 2.
Opracowanie: adw. Piotr Kaszewiak, rzecznik prasowy ORA w Łodzi
